Диабеттің ұзақ мерзімді салдары – бенфотиамин және альфа-липой қышқылы диабеттік полинейропатияға қалай әсер етеді

Қант диабеті кезінде, ағза жасушаларының қаннан қандағы глюкозаны сіңіруі бұзылады. Ағзаның әрбір жасушасының глюкозаны сіңіруінің кілті – инсулин. Бұл кілтсіз, құлып дерлік жабық болып қалады, демек, қандағы қант деңгейі жоғары болып қалады. Диабеттің түріне байланысты, ұйқы безі инсулинді өндіре алмайтынына байланысты инсулиннің мүлде болмауы (1-тип) немесе былайша айтқанда жүре пайда болған қант диабеті (2-тип) байқалуы мүмкін. Бұл жағдайларда, бірнеше себептер бар және инсулинге төзімділіктің, гиперинсулинизмнің, инсулиннің салыстырмалы жеткіліксіздігінің және ұйқы безі секрециясының бұзылуының әртүрлі комбинациялары болуы мүмкін. Егер тиісті шаралар қабылданбаса, нәтиже әрқашан бірдей болады: қан мен зәрдегі қанттың жоғары деңгейі байқалады.

Көбінесе білінбей дамитын диабет тым кеш анықталса немесе диабетке шалдыққан науқастың қанында қант деңгейін бақылауымен байланысты мәселелер туындаса, онда қандағы қант деңгейі үнемі жоғары болады. Қандағы қант және әртүрлі ыдырау өнімдері, сондай-ақ аралық өнімдер жасушаларды зақымдайды. Нәтижесінде пайда болатын қант спирттері, мысалы, жүйкелерге әсер етеді. Қантты ақуыздар және/немесе СГӨ (соңғы гликация өнімдері) деп аталатын липидтер ағзада жинақталады, ал оттектің бос радикалдары қан тамырларын зақымдайтын тотығу күйзелісін тудырады. Оның салдары артериосклероз, тромбоз және маңызды жүйкелер мен ағзалардың жеткіліксіз қоректенуіне алып келеді де, дененің зақымданған бөліктері істен шығады.

Қан тамырлары зақымдалған кезде, жүйке жалғаулары оттек пен биофакторлардың жеткілікті мөлшерін бұдан былай ала алмайды. Сонымен қатар, жүйкелер тікелей қант спирттерінің әсеріне ұшырауы мүмкін. Сенсорлық жүйкелер мен қозғалысты реттейтін жүйелерден бастап вегетативтік жүйкелерге дейінгі перифериялық жүйкелерге қауіп төнеді; демек, бас миы және жұлын (орталық жүйке жүйесі) қозғалмайды. Бірнеше жүйе зақымдалса, бұл полинейропатия деп аталады. Тек белгілі бір перифериялық жүйкелер ғана зақымданғанда (мысалы, аяқ-қолдарда), бұл полинейропатияның ізашары болып табылатын диабеттік нейропатия деп аталады – алайда бір аурудан екінші ауруға ауысу бірте-бірте жүзеге асады. Егер сенсорлық жүйкелердің қызметі бұзылса, сезудің жоғалуы немесе бұзылуы, ауырсыну және дененің белгілі бір бөліктерінде, әсіресе аяқтарда температураға сезімталдық сияқты симптомдар пайда болуы мүмкін. Салдары: Сенсорлық бұзылулар, мысалы, шаншу, дызылдау, құрысу немесе сыртқы тітіркендіргішсіз ауырсыну. Қозғалыс жүйкелері зақымдалса, сал ауруының симптомдары пайда болады. Вегетативті жүйкелер ағзамыздағы бейсаналық процестерді бақылайды, ал олардың зақымдануының салдары мыналарды қамтуы мүмкін: қуықты бақылаудың бұзылуы, ерлердің жыныстық дисфункциясы немесе тер бөлінуінің бұзылуы. Диабеттік полинейропатия ең алдымен кеудеден алыс орналасқан аумақтарға (атап айтқанда табандарға) жиі әсер етеді. Айта кетейік, диабет – полинейропатияның дамуының жалғыз ықтимал себебі емес – алкоголизмді, белгілі бір аутоиммунды ауруларды немесе B12 витаминінің жетіспеушілігін қоса алғанда, басқа факторлар да маңызды жүйкелердің қызметінен айырылуға әкелуі мүмкін.

Қант диабеті кезінде симптомдар ұзақ уақыт бойы байқалмауы мүмкін. Алайда диабетті ерте анықтау үшін қандағы қант деңгейін тұрақты бақылау және оны рұқсат етілген шектерде ұстап тұру өте маңызды. Мұндай бақылауды қамтамасыз ету үшін емделуші тәртіпті болуы тиіс, өйткені жалпы өмір салтын түзету талап етіледі. Қандағы қант деңгейін үнемі бақылап тұру және реттеу керек екені былай тұрсын, қант диабетіне шалдыққан көптеген емделушілер салауатты тамақтануы, темекі шегуден және алкогольден бас тартуы, белсенді өмір салтын ұстануды қолға алуы керек. Әсіресе, 2-типті қант диабетінде салауатты диета ұзақ мерзімді келешекте қандағы қант деңгейіне әсер ететін маңызды фактор болып табылады. 1-типтегі қант диабетіне шалдыққан емделушілер инсулинді дұрыс мөлшерде қабылдамауы және қандағы қант деңгейінің қауіпті ауытқуын болдырмау үшін қанша көмірсулар тұтынатынын мұқият қадағалауы тиіс. Бенфотиамин немесе альфа-липой қышқылы сияқты белгілі бір биофакторларды дәрілік заттар ретінде қабылдау, диабеттік полинейропатия сияқты белгілі бір ұзақ мерзімді салдардың алдын алуға ықпал етуі де мүмкін.

Альфа-липой қышқылы да глюкозаның жасушалық деңгейде сіңірілуіне оң әсерін тигізеді, бұл инсулиннің қажетті мөлшерінің өзгеруіне себеп болады. Демек, инсулиннің мөлшерін түзету үшін альфа-липой қышқылын қабылдағыңыз келсе, дәрігермен міндетті түрде кеңесуіңіз керек. Әртүрлі тағамдық өнімдер құрамында альфа-липой қышқылы бар, оның митохондриялардағы жоғары концентрациясына байланысты, ол бауыр, жүрек және бүйрек сияқты ет өнімдері мен қосалқы өнімдерде жиі кездеседі. Брокколи, қызанақтар немесе асжапыоақ сияқты көкөністердің кейбір түрлері альфа-липой қышқылының іздерін қамтиды. Егер асқыну жағдайларында белсенді ингредиентті арнайы жеткізу қажет болса, арнайы диеталар жеткіліксіз болады. Бұл жағдайларда, дәрігермен кеңесу керек.