ТАҚЫРЫПҚА ШОЛУ

Адамдар көбінесе қыстыгүні ауруға бейім. Бір жағынан, олар жиі жылытылатын, ылғалдылығы төмен, жабық үй-жайларда және басқа адамдармен қалады, сонымен қатар, мысалы, тамшы түріндегі жұқпа арқылы ауырады. Екінші жағынан, біздің иммундық жүйеміз қыста әлсірейтіндіктен – біз жаңа өнімдер мен салаттарды аз жейміз, осылайша тағам арқылы дәрумендердің табиғи жолмен келіп түсуін қысқартамыз. Бұдан бөлек, қыстыгүні таза ауада аз уақыт өткіземіз. Қыстың соңына қарай ағзадағы D3 дәруменінің қоры таусылады, өйткені теріге күн сәулесінің жеткіліксіз әсер етуі жағдайында жаңа D3 дәруменін синтездеу қиын. Сонымен қатар, біздің иммундық жүйеміз табиғи түрде төмен температураның, қар мен жаңбырдың әсеріне ұшырайды. Сондықтан, тұмау мен суық тию вирустарының маусымы, әсіресе жылдың суық мезгілінде кең таралған.

Үш биофактор: мырыш, С дәрумені және D дәрумені біздің иммундық жүйеміздің маңызды құрылыс блоктары болып табылады және бір-бірін өзара қолдайтын түрлі міндеттерді орындайды. Биофакторлардың мұқият реттелген теңгерімі бізге тұмаумен және басқа да жұқпалармен күресуге, сондай-ақ табиғи жолмен сауығуға көмектеседі, сондықтан біз бір жыл бойы күшті иммундық жүйеге сенім арта аламыз.

С дәрумені (сондай-ақ аскорбин қышқылы деп аталады), ең маңызды дәрумендердің бірі болып табылады. Ол біздің ағзамызда көптеген қызметтерді орындайды. Олардың бірі – иммундық жүйені нығайту. Ол микробтарды жоюға жауапты ақ қан жасушаларының қалыптасуына ықпал етеді, осылайша ағзаның қорғаныс реакцияларын жылдамдатады. Сонымен қатар, С дәрумені күшті антиоксидант болғандықтан, тотығу күйзелісін төмендетеді. Бұл дегеніміз, ол қандағы зиянды бос радикалдарды байлап алады, антиоксиданттық әсері бар ағзаның өз заттарын қалпына келтіреді және жасушалар үшін жағымсыз күйзелісті азайтады. С дәрумені ағзамыздағы барлық осы реакцияларға қатысады, сондықтан ауырғанда С дәруменіне қажеттілік артады. Бұл дәрумен бұрыннан бері үйдегі құрал ретінде белгілі, ал Токио университетінде 5 жыл бойы жүргізілген медициналық зерттеу, С дәрумені суық тигізіп алу қаупін азайтуда маңызды рөл ойнайтынын дәлелдей алды. С дәруменін арнайы қабылдаған зерттеуге қатысушылар, салыстыру тобына қарағанда сирек ауырды. Одан кейінгі зерттеулер бұл нәтижені қарт адамдарда да, оқушыларда да растай алды.

Басқа сүтқоректілерге қарағанда, адамдар С дәруменін өздері өндіре алмайды және оны тамақ өнімдерінен алуы тиіс. Цитрус жемістерінде С витамині көп болғанымен, ол пияз, болгар бұрышы немесе брокколи сияқты көкөністерде де көп мөлшерде кездеседі. Сондықтан, дәмді шоколадты қоспағанда, балаларға арналған Рождестволық шұлықтарды толтырып жатқанда, С дәруменіне бай мандариндер мен апельсиндер туралы ойланыңыз!

С дәруменін тәуліктік тұтыну мөлшері, дені сау ересек ер адамдар үшін 110 мг және әйелдер үшін 95 мг құрайды. Темекі шегетіндерге С дәруменінің 40%-ға артық (тиісінше, тәулігіне 155 мг және 135 мг) мөлшерін қабылдау ұсынылады, себебі оны зат алмасу ысырабы өте жоғары. Темекі шегу кезінде қанға бос радикалдар көп мөлшерде босатылады, сондықтан олар қан тамырларының қабырғаларын зақымдамас бұрын бейтараптандырылуы керек.

Мырыш – біздің денемізде ең көп қызметті орындайтын микроэлементтердің бірі. Сонымен қатар, ол темірден кейін ең көп таралған микроэлемент. Ол гормоналдық теңгерімді сақтау және шаш пен тырнақты өсіру үшін орындайтын қызметтерден басқа, иммундық жүйені нығайтуға айтарлықтай қатысады. Емдік әсері арқасында, мырыш көбінесе емдік жақпамайлар құрамына кіреді. Мырыш болмаған кезде қалыпты жасушалар, сондай-ақ Т-хелперлер және Т-киллерлер сияқты иммундық жүйе жасушалары белсендірілмейді де, біздің ағзамыздың қорғаныс тетіктері өз тиімділігін жоғалтады. Мырыш суыққа жауапты риновирустарды да тоқтата алады («рино» латын тілінен «мұрын» деп аударылады), осылайша олардың көбеюін және ағзамыздың жасушаларына енуін болдырмайды – өте тиімді қорғаныс тетігі. Осылайша, мырышты жеткілікті мөлшерде тұтынудың арқасында иммундық жүйені нығайтуға, оның бірқалыпты жұмыс істеуіне мүмкіндік беріледі, осылайша көптеген жұқпалы аурулар пайда бола алмайды немесе кем дегенде, олардың туындау қаупі азаяды. Егер біреуге суық тисе, жақсы жұмыс істейтін иммундық жүйе вирустармен тиімді түрде күресе алады. Мырыш жеткілікті мөлшерде қабылданса, суық тиюдің ұзақтығы мен ауырлығын азайтуға болады.

Басқа биофакторларға қарағанда, мырыш біздің ағзамыздың бір органында ғана жинақтала алмайды. Оның көп бөлігі әртүрлі тіндердің жасушаларында және мүшелерде бар. Біздің ағзамыз мырыштың тағаммен бірге тұрақты түрде келіп түсуіне тәуелді. Дені сау адамдар үшін ұсынылатын мырыштың тәуліктік мөлшерлемесі – 7-10 мкг. Жануар тектес өнімдер, атап айтқанда, сиыр еті, устрица немесе ірімшік құрамында көп мырыш бар. Өсімдік өнімдерінде мырыш аз, алайда сұлы мен бразилиялық жаңғақтар 100 г-да 4 мг мырыш қамтиды. Алайда вегетариандық тағамнан алынған мырыш жануар тектес өнімдер сияқты жақсы сіңірілмейді – мырыштың биожетімділігіне әртүрлі тағамдық ингредиенттер әсер етеді. Астық пен бұршақ тұқымдастары құрамындағы фитаттар біздің ағзада мырышты сіңіруге кедергі келтіреді. Лимон қышқылы (түрлі жемістер мен цитрустарда бар), өз кезегінде, вегетариандық тағамдағы табиғи мөлшерде кездесетін мырыштың қолжетімділігін жақсартады, осылайша оның тағамнан сіңуін арттырады. Қатаң вегетарианшылдарға және бір жақты емдәм ұстанатын адамдар ауырғанда ғана емес, дені сау болса да мырыш теңгеріміне ерекше назар аудару керек.

D дәрумені сау сүйектер үшін ғана емес, сонымен қатар күшті иммундық жүйе үшін де қажет. Әртүрлі процестерде ол біздің иммундық жүйемізді белсенді етеді және оны басқарудың негізгі қызметтерін орындайды. D витамині өзінің модуляциялаушы әсерінің арқасында ағзаны өзінің иммундық жүйесімен жасалатын жаңылыс шабуылдардан қорғайды, осылайша аутоиммундық аурулар мен созылмалы қабынудың қаупін төмендетуге ықпал етеді. D дәруменінің жетіспеушілігінен зардап шегетін болсаңыз, сіздің Т-жасушаларыңыз және басқа да антиденелеріңіз жеткіліксіз белсендірілген болса, қан мен тіндердегі микроағзалар нашар анықталады және жойылуы мүмкін емес. Жыл соңында D дәруменінің қоры бірте-бірте сарқылады, бұл біздің иммундық жүйемізді әлсіретеді және біз аурулар мен тұмауға бейім боламыз.

D дәрумені – біздің ағзамыз өз бетінше өндіріп, сақтай алатын сирек биофакторлардың бірі. Сондықтан D дәрумені, жалпы алғанда, дәрумен емес, гормон болып табылады. Сондай-ақ ол күн гормоны ретінде белгілі, себебі оның ізашары күн сәулесінің (немесе, нақтырақ айтқанда, B ультракүлгін сәуле спектрінің) әсерінен біздің терімізде холестериннен өндіріледі. Бауырда түрлендірілгеннен кейін, ол тез қараңғыланатын қысқы айлар бойы біздің май тінімізде сақталуы мүмкін. Ол иммундық жүйеге қажет болғанда, бүйрек арқылы белсенді етіледі және оның қалыпты жұмысына қатысады. Алайда әр түрлі факторлар (мысалы, аспандағы бұлт немесе біздің киіміміз) біздің терімізге D витаминінің синтезіне ықпал ететін жеткілікті мөлшерде ультракүлгін сәуленің түсуіне кедергі келтіруі мүмкін. Күннен қорғайтын крем бізді ультракүлгін сәуледен өте жақсы қорғайды. Сонымен қатар, қысқы айларда солтүстік ендіктерде күн сәулесі өте аз түседі және B спектрінің ультракүлгін сәулелері жерге жете алмайды. Осылайша, біздің ағзамыз D дәруменін күзден көктемге дейін өндірмейді десе де болады. Бақытымызға орай, D3 дәруменін белгілі бір өнімдерден, мысалы, майлы балықтан (майшабақ немесе албырт), балық майынан, нәлім бауырынан және жұмыртқадан аз мөлшерде алуға болады. 

Сондықтан, суық және бұлтты қыс айларында теңдестірілген емдәм және өмірлік маңызды биофакторлардың жеткілікті қоры туралы ерекше ойлану қажет: D3 витамині, мырыш және C витамині. Осылайша, сіздің иммундық жүйеңіз сізге рахметін айтады!

© 2016 Wörwag Pharma GmbH & Co. KG - The range of information provided in www.woerwagpharma.de about personal health is exclusively for your information and in no way replaces a personal consultation, examination or diagnosis by a licensed physician. The contents made available on www.woerwagpharma.de cannot and may not be used for establishing diagnoses and/or taking medication on your own. Please also pay attention to the exclusion of liability and our indications to the image rights.